در جامعه ما روزانه با تعداد زیادی مسئله و مشکل مواجه میشویم اما همه آنها مسئله عمومی و سیاستی نیستند. یک مسئله عمومی باید ویژگیهایی داشته باشد تا در دستور کار رسمی مراجع قدرت و سیاستگزاران قرار گیرد. با این مقدمه این سوال پیش میآید که ویژگیهای یک مسئله سیاستی چیست؟ یا به عبارتی چه مسئلهای مسئله سیاستی و عمومی محسوب شده و در دستور کار نهادهای سیاستگزار قرار می گیرد:
- مسئلهای که تعداد زیادی از مردم را درگیر کرده باشد
- مسئلهای که توسط نظام حقوقی یا بروکراسی مورد شناسایی قرار گیرد.
- مسئلهای که توسط بازیگران با نفوذ به عنوان مسئله دارای اهمیت شناخته شود.
- مسئلهای که رسانهها و افکار عمومی را برانگیخته باشد.
یکی از ویژگیهای مسائل سیاستی، عمومی بودن آن ها است یعنی مسائلی که بر زندگی تعداد زیادی از افراد جامعه اثر نامطلوب دارد و مصالح عمومی را به خطر میاندازند این مسائل وارد تقویم سیاستگزاری میگردند.
بعد از تشخیص یک مسئله به عنوان مسئله عمومی نیازمند تعریف مسئله و مشخص کردن ابعاد آن هستیم. تعریف “مسئله سیاستی” در فرایند سیاستگزاری عمومی بسیار با اهمیت است اگرچه تعریف مسئله یا مشکل سیاستی اولین و مهمترین مرحله فرایند است اما ادبیات بسیار کمی در زمینه روش شناسی چگونگی تشخیص و تعریف مسئله وجود دارد. اینکه چه تعریفی از مشکل ارائه و پذیرفته شود در مراحل بعدی فرایند سیاستگزاری با اهمیت و اثرگذار است چرا که این تعریف مشخص خواهد کرد که چه سازمانهایی از دولت در حل مشکل نقش کمتر یا بیشتری خواهند داشت. و اگر تعریف اشتباهی از مشکل یا مسئله صورت گیرد حل مشکل به تعویق خواهد افتد.
برای ساختاربندی مسئله دو جریان یا رویکرد متفاوت وجود دارد. یکی رویکرد سیاسی( political Approach) و دیگری رویکرد سیاستی(policy Approach) است. رویکرد سیاسی به ما در درک اینکه چگونه و چرا برخی مسائل به عنوان مسائل عمومی توسط بازیگران مختلف درک، مفهوم سازی و تعریف میشوند کمک میکند. در مقابل در رویکرد سیاستی هدف ارائه فرمول دقیق از مسئله و مشکل عمومی به گونهای است که بتوان آن را با راهحلی موثر و کارآمد حل نمود.
در سیاستگزاری عمومی در اغلب موارد ما با مسائل و مشکلات پیچیده و چند بعدی مواجه هستیم به همین دلیل نیازمند مشخص کردن حدود و مرزهای مشکل میباشیم. برای تعریف مسئله اطلاعات، مستندات، اثرات، علائم، نشانه ها و… مرتبط با مسئله از محیط جمع آوری و مورد انالیز قرار میگیرند. ذی نفعان آن شناسایی میگردند و سپس دلایل و ریشههای ان مشکل مشخص و در نهایت راهحلهای ممکن و جایگزین ارائه میگردند.